7

I7

0:00

/484.5

1×

Latsaka ilay birike.

Niraikitra teo amin’ny molotr’ilay mpamily takisiabe ilay baoroka sigara saika narehiny. Niondrika izy nitaditady ilay birike, ny tanany havanana navelany teo amin’ny familiana moa ny tanany havia niezaka nanakatra ilay birike tsy azony veroka hoe nankaiza. Ny lohany tsy nijery ny lalana intsony nefa ilay takisiabe nirimorimo nilomay tsy mba nandeha mora nanakalamina. Tsy tazan’ilay mpamily Rabe sy ny reniny tao ambany elo mainty maimaika hamonjy fidirana niampita tsy nanampo akory fa takisiabe adala tompo anie izato hanapitra ny ainy. Tsy nahahetsika Rabe nahita an’ity takisiabe nirifitra nankany aminy fa ny reniny fotsiny no nofikiriny dia ny masony no nadiridiriny.

Izay izany no vita ny amiko. Vao firy taona monja aho, mbola tsy nahazo kara-panondro akory, vao firy izay ny tany hitako, mbola tsy nivoaka an’i Madagasikara akory aho, na i Madagasikara aza mbola zara raha hitako, firy isan-jato? 10%? Latsaka izany? 1%? Angamba. Izany Tsingin’i Bemaraha izany amin’ny sarimihetsika fanadihadiana vahiny no nahitako azy, na amin’ny sary, izany torapasika sy ranomasina madio mangatsakatsaka igagan’izao tontolo izany ihany koa mbola tsy hitako fa amin’ny tele vahiny no ahitako izany sy mampiraraka ny iviko hoe hanky va re. Ny tendrombohitra roa amby folo izany marina, mba firy no efa nalehako? Roa miampy an’Ambohimanga? Ireny karazam-biby tsy voaisa tsara fa ahitana vaovao isan’andro na an-drano na an-tanety, tsy hitako raha tsy amin’ny tele vahiny koa, Tsimbazaza moa efa nalehako ihany fa toa tsy niraika akory aho, soa fa naka sary nisinisy aloha, nozaraina tao amin’ny Facebook tao.

Sao may indray koa manko.

Ny vahiny mandingana kilometatra aman’alina maka sary, mandinika sy manao fanadihadiana momba an’i Madagasikara nefa firifiry monja ny manao izany eto an-toerana ny Malagasy? Lasa manao tompon-trano mihono ka ny hafa indray no ahalalana ny eo ambany mason’ny tena na sanatria lasa valalan’alika ka ny tompony aza tsy tia. Farihy firy, ony firy, renirano firy no hany hitako? Na ny eto Antananarivo fotsiny aza zara raha nahita aho afa-tsy ireo nataon’ny sasany fanariana maloto eto afovoan-tanàna. Mba nofinofiko ny hamoy lakana eo amin’ny Farihin’i Anosy sy amin’ireny Ikopa sy ny Lakandranon’i Andriantany ireny hany andro iray. Nofy ririnina tokoa angamba, revin-gadra…

Mahavariana ny zavatra tonga ao an-tsain’ny olona iray rehefa tsapany ambivitra ny ainy, rehefa manarangarana Rafahafatesana, mibosesika nefa mazava hatramin’ny zavatra tsy ampoizina indrindra. Mbola tsy nanao vikina an’elonaina avy eny ambony ropilanina ihany koa aho. Mbola tsy nandro tao ambany riana tany ankodahoda paradisa maitso miafina mbola tsy hitan’ny olombelona. Mbola tsy nanao fanenjika teny Antamponketsa. Mbola tsy nanao besorongola teny an-tany mololo, mbola tsy nisambo-balala teny Analakely rehefa iny tonga iny ny andiam-balala manako-danitra. Mbola tsy namaky boky iray hatramin’ny farany. Nahoana tokoa moa izaho ity no tsy dia voasintona loatra namaky boky nefa ao an-trano mba misy ihany fa tsy hoe tsy misy? Hoy ilay resaka sendra hitako tao amin’ny Facebook izay hoe ny mponina mamaky boky indrindra eto an-tany no mandroso indrindra eto an-tany ihany koa ary ny mponina miady gisitra no miady voalohany avy any amin’ny farany ihany koa amin’ny tsifandrosoana. Zara noraharahiako izany, niserana teo ambany masoko fotsiny nefa izao ambavahoana izao aho vao mitefoka ato an-dohako avokoa izany, toy ny vay an-kandrina.

E, firifiry nefa ireo boky mbola miandry ny rantsan-tanako hilalao ny pejiny, ny masoko handinika azy, ny saiko hampiaina ireto tantarany tsy tamby isaina? Firifiry? Dia mbola tsy nitia koa aho. Mbola tsy tiana. Mbola tsy nitepotepo fatratra toy ny amin’ireny sarimihetsika ireny ny foko, mbola tsy nisy olona nilaza tamiko fa hahavita ny tsy vita ho ahy, toy ireny anaty hira ireny. Mbola tsy nifampitantanana eraky ny lalana. Mbola tsy nifampiresaka tao amin’ny Facebook mandra-marain’ny andro. Mbola tsy vaky fo sendra ny tiana nefa tsy tia. Mbola tsy namaky fo sendra ny tia nefa tsy tiana.

Dia izao hofaohin’ny takisiabe tsy vanona izao sahady.

Nofikirin-dRabe mafy dia mafy ny reniny izay nanonona tonom-bavaka tsy ren’ny sofiny loatra hoe inona sady nikimpy ihany. Efa akaiky dia akaiky ilay takisiabe. Tampoka teo nefa, nivily. Nigiaka ny kodiarany namela diany maintimainty nanetroka sy nahery fofona tamin’ny arabe, nikovilavila nanalavitra an-dRabe sy ny reniny toa hivadika izany angaha. Santimetatra vitsivitsy monja no tsy nahavoadona an’izy mianaka, tsapan-dRabe nitsoka mafy teo amin’ny tavany ny rivotra nifofofo naterak’ilay fiara nivily tampoka ary tazany ny endrik’ireo mpandeha tao ambadiky ny fitaratra sady nivarahontsana no gaga toa mbola tsy tonga saina angamba hoe inona loatra ny zava-mitranga. Na Rabe aza gaga hoe toa tsy voadona.

Ny tsy tazany tamin’izay manko dia ilay tovovavy nipetraka teo anoloan’ilay takisiabe, teo anilan’ilay mpamily maditra izay variana nikaroka ny birikeny fa tsy nijery lalana toy ny firinga mievotra nahazo fahefana ka ny tokony ataony tsy ataony fa ny azy ihany no fantany. Ity tovovavy nisatroka ba mavokely sy nisolomaso mainty ity no nanosika mafy ilay mpamily sy nanitsaka haingana ny fanisatr’ilay takisiabe sady nanodina ny familiana poatoizay. Nisento tokana ireo mpandeha takisiabe fa tsy voadona ireo olona tao ambany elo kinanjo tsy tapitra akory ilay sento dia niara-nikiakiaka ren-tany ren-danitra fa nikavilavila ity fiara dia nisosososo ho any an-kady hivoaka ny Lalana Tsiombikibo eo Ambatonakanga ka hifatratra eny amin’ny Lalana Razanakombana. Raha nahay nanidina ilay takisia be dia segondra vitsy monja dia nipetraka tsimoramora teo amin’ny zaridainan’i Ambohijatovo, toy ny hoe teraka Tsiombikibon’Ambohimanoro dia nomban-jaza niendrika fiara Ambohijatovo.

Saingy tsy nahay nanidina ilay takisiabe koa nikiakiaka nihorohoro sisa no hany nataon’ireo mpandeha satria tsinjony fa hivarina hikodiadia handrava tranon’olona aloha ry zareo sy ny vatapatiny miendrika fiara dia tsy maintsy hiafara ery ambany akaikin’ny tonelina Ambanidia ery. Tsy nampoizin’ireo izay nanorina an’io tonelina mampitohy an’Ambohijatovo amin’ny faritra atsinananan’Antananarivo io mihitsy koa tamin’ny 1938 hoe afaka taompolo maromaro aty aoriana, rehefa rava ny Mandan’i Berlina, dia hisy fiara lehibe salantsalany iray hisy hanamboamboatra ho omby olona mihoatra noho ny nandinihan’ny injeniera azy tany andafin’ny riaka tany hifotetaka eo ambavan’ity tonelina nantsoina hoe Cayla tamin’izany ity. Soa fa teo ilay tovovavy nitana mafy sy nanodina indray ny familiana sady nisintona ilay fanisatra an-tanana no nanitsaka ny fanisatra tamin’ny tongony roa.

Tsy rototra ny endriny, nigiaka indray ny kodiarana, nidonaka indray ny arabe ary raha nisy kely dia nivadika ambony ambany saingy nahay namerina ny familiana izy. Nitrerotrerona ilay takisiabe toa tsy hita ihany hoe hikodia any an-kady sa hivadika ambony ambany sa ahoana fa nanalavitra ilay hantsana aloha izy ary nony nahavita nihodikodina am-pitoerana toy ny tandrimo dia nirefotra teo amin’ny tsatoby mpitatitra herinaratra ny vodiny havanana ka nitresaka hatramin’ilay arotsioka noho ny hamafin’ny dona. Izay vao tafajanona tanteraka ilay takisiabe. Tsy nisy ny aina nafoy, siokan’olona tafavoaky ny fiara voalohany no sisa re, vitsivitsy no naratra.

Anisan’izany ilay tovovavy namonjy azy rehetra, namonjy ny renin-dRabe, namonjy an-dRabe. Nisy ra nitete ny satroka bany nikoriana tamin’ny fihirifany, nofafany tamin’ny tanany rehefa tonga teo an-takolany saika nofosana.

8

Nakipilin’ny rivotr’ilay takisiabe ny sangany, vao mainka nikorontana ny volony, toy ny an’ny Lucky Luke raha nanao soribilana fa tsy nahalala fihogo fotsiny.

Le Blog de Mose NjoMose Njo