5 (Indray alahady izay)

I5

0:00

/512.5

1×

NIKOPAKOPAKA IREO LAMBA NIHAHY tao an-tokotany, somary nangingina ny tanàna, vitsivitsy ny fiara teny an-dalana, alahady rahateo ny andro.

Velon-drirana ny pataloha teny an-koditry Rabe. Tokony ho velon-drirana moa izany raha ny tokony ho izy saingy efa tsy hita intsony hoe nankaiza izany rirany izany rehefa nandinika tsara ilay fitaratra lava toe anoloany tao an’efiny Rabe.

Niforiporitra aoka izany ilay pataloha moa tsy hay loatra intsony na niketrona ny endriky Rabe nibanjina ny paoziny na nihomehy izy na ilay fitaratra no nisy nilempona satria hafa dia hafa ny tarehiny.

Ny sabotsy alin’io anefa, namikiviky ery ny reniny nipasoka ny patalohany mitsoriadriaka mba ho velon-drirana tsara kinanjo herim-po very maina izany nanoloana ny antson’ilay vata mahagaga andrianin’ny fon’ny ankizy aman’olon-dehibe tsy misafidy taona intsony. Na baolina kitra io, na tantara valamaty, na hirahira mampandihy vody, na sary miaina, na telenovela, na fandaharana novokarina tany an-dafin’ny riaka tany tsy hay loatra hoe ho an’iza marina na vaovao an-tsary, toa tsy misy tsy babon’izato vata mahagaga miendrika solaitra fisaka miankin-drindrina. Anisan’izany Rabe. Mahagaga ny herin’ny tele. Natolotry ny reniny ilay pataloha tsara pasoka, folo hafatra izy nampitandrina hoe tandremo tandremo retsy sao miforiporitra. Ny hazon-damosiny angamba no nasainy nihaino izany hafatra izany fa ny voamasony notarafin’ny hazavan’ny tele tsy niala tany amin’ilay sarimihetsika nojereny hany ka vao dila ny reniny dia natsipiny teo amin’izay seza teo akaikiny teo fotsiny ilay pataloha.

Nony kelikely, nony leon’ilay sarimihetsika izy, nony tapitra nasesiny tamin’ny fibaikolavitra avokoa ny onjam-pahitalavitra rehetra, tsy nisy nanaitra azy intsony, dia nankeo amin’ny solosainy izy, nijery seria tele sady tsy tapaka ny fijerena Facebook tamin’ny efijerin’ny telefoniny.

Tsy tsikariny loatra tamin’izay fa teo amin’ilay seza nisy ny patalohany izy no tafapetraka ary raha tsy izy nijery fitaratra ny alahady maraina tsy tonga saina izy hoe fa nahoana loatra no dia niforiporitra toy izao. Naka rano tamin’ny zinga tao amin’ny ladosiny haingana Rabe dia nolemany kely ilay patalohany. Niezaka nanamboamboatra azy teo izy araka izay tratra saingy nony hitany fa tsy nety ilay eritreritra dia naka fera tao amin’ny efitrafandrian’ny reniny izy sady nivavabavaka ihany hoe aza hitako ka efa nampirininy ilay izy. Vao nandingana ny varavarana Rabe dia nisento sady nisaotsaotra.

Tsy nila nitady ela izy, teo ambony fandrianan-dreniny ilay fera moa ny reniny variana nikarakara sakafo tao ambany rihana, tao an-dakozia. Natsatony ny pirizy, nandrasany elaela kely nefa tsy ela loatra sao mamay be, avy eo notsoahany dia avy hatrany dia nopasohany teny an-kodiny teny ilay pataloha, tsy nesoriny akory. Somokotra ery izy nibeda ilay fera ary vao vitany ny pasoka—vitavitany moa raha ny marimarina kokoa satria pasoka vandana zara raha nanova zavatra ny nataony sady niferinaina ihany izy—dia niridana nankany amin’ny efitranony izy rehefa avy namerina ilay fera teo amin’ny toerana nahitany azy.

Tsy nitovizan-dRabe tamin’i Nelson Mandela mihitsy ity resaka fipasohana ity, raha somary niferinaina Rabe, anisan’ny raharaha nankafizin’i Nelson Mandela kosa ny nipasoka ny patalohan’ilay ray keliny nitaiza azy fony izy sady tanora dia tanora no mbola tsy tena nisoka-maso tamin’ny lafiny fahamaizinan’izao tontolo izao. Nokaliany sy nankafizin’i Madiba, anaram-bosotra nomena azy, manokana ny nanao ny velon-drirana tamin’ny pataloha. Kiraro mainty maivana tsy nisy tadiny nangirana dia nangirana no nanaovan-dRabe. Nasitriny tao anaty pataloha ny lobany fotsy mitsipitsipika mena manify mijaridina dia nampidiriny ny fehikibony sady nisosososo nidina ny tohatra hamonjy ny reniny izy.

Efa niandry azy teo ambany tohatra ny reniny niaraka tamin’ny dite tao anaty terimosy sy baiboly. Ny masony tsy nila nilaza akory fa efa nibedy avy hatrany hoe tara tara tara isika fa izao ve ianao vao vonona. Noraisin-dRabe ilay terimosy dia nararany tao anatin’ny kaopy teo ambonin’ilay latabatra kely boribory teo anilany, avy dia nosotroiny tsy nahateny akory ny reniny hoe mamay be anie ity izy, narorany ilay dite, may ny molony, ny lelany, nangarika ny reniny, notsofin-dRabe ilay kaopy, nosotroiny tsimoramora, nosotroiny niadana loatra, nandodona ny reniny, napoapoakany tamin’ny gorodona ny tongony havanana, midika izany fa raha vonona ara-potoana ianao Rabe dia afaka nivalampatra nisotro dite fa nilaozanao niari-tory tao, sady nanondro ny famantaranandrony ihany izy.

Namoaka ny telefoniny avy ao am-paosiny Rabe, taitra, efa tara tokoa.

Nosotroiny haingana ilay dite, niaritra kely izy, dia nateriny tany an-dakozia ny terimosy dia lasa izy mianaka nivoaka ny trano. Vao tsy nandingana firy metatra akory, mbola teo an-tokotany, dia nipai-kandrina ny reniny. Hadino ilay fihirana hoy izy fa mandehana alaivo vetivety. Ao amin’ny efitrafandraisambahiny ao, ao anaty seza borin’ny piano, anilan’ny solfà sy ny tiona. Nihazakazaka Rabe naka azy, nanokatra ny seza bory, tsy tao ilay fihirana. Nikoropaka izy. Tsaroany fa izy no nampirina azy satria novakiany ilay fihirana indray hariva avy orana andro vitsivitsy lasa izay tsy tsaroany mazava hoe oviana ary tsy tsaroany intsony hoe taiza no nampirinany azy. Naka saina kely nipetraka tao ambonin’ilay seza bory Rabe. Namoaka rivotra tamin’ny vava, nampiditra rivotra tamin’ny orona… sy ny vava.

Nisefosefo kely izy noho ny fikoropahana. Nivezivezy eraky ny efitrafandraisambahiny ny masony. Ny latabatra lehibe teo afovoany nisy vazy teo amboniny ary seza enina nanodidina, ny lalimoaram-pitaratra fitoeran’ireo vilia aman-tsotro sy vera isan-karazany, ny karipetra volonosinangora sy ilay latabatra iva zafimaniry teo amboniny. Tsy hita. Nitodika kely Rabe, dia nosafoiny ny kitendrin’ilay piano. Naneno toy ny saka nihanta izato izy sady nanararaotra kely nijery telefoniny ihany izy. Nitsamboatra kely Rabe nahare tampoka ny antson-dreniny nilaza angamba hoe ary toa ilaozanao mitendry piano fotsiny fa ny fihirana tsy nivakianao loha. Nitsangana Rabe dia nibanjina ny talantalana fitoeran’ny boky teo amin’ny kihon’ilay efitrano. Nanatona teny izy, io ilay fihirana.

Teo anelanelan’ny amboaran-tononkalo voalohany navoakan’i Georges Andriamanantena, Rado tamin’ny 1973 mitondra ny lohateny hoe Dinitra sy ny rakibolana Larousse efa tranainy ihany, tamin’ny 1989 angamba izy izay no nivoaka, tsy tsaroan-dRabe intsony, izy rahateo tsy mba nikasikasika an’ireo boky ireo raha tsy mahalana ary izay mihitsy no naha ela azy vao nahita ilay fihirana, tsy zatra nankeny, na ny masony na ny tanany.

Nofihininy ilay fihirana dia iny izy no nirifitra.

”Efa nohidianao tsara tamin’ny lakile ny trano?”, hoy ny reniny mantsy an-dRabe sady nampidiriny tao anaty poketra ilay fihirana no re tamin’ny feony somary nanao potsamolotra hoe fantampatany fa tsia ny valiny.

Nihiratra ny mason-dRabe. Nikoropaka niverin-dalana izy, nanidy lakile tsara ny trano. Soa fa mbola teo an-tokotany hatrany izy mianaka fa raha tsy izany angamba tera-tsemboka sy sempotra Rabe. Zaridaina kely tsy tena hoe lehibe izay mankaiza nefa hita kosa hoe nokolokoloina tamin’ny fo manontolo no teo an-tokotanin’izy mianaka.

Sorena kely ihany ny reniny nanidy karetsaka an’ilay vavahady kely sady nanitsaka famindra.

6

Ny taona 1889 kosa no nampitondra ny taratasy tamin-dRainilaiarivony tao Ambohimanoro Ranavalona III rehefa nanorina ny fiangonana Saint Laurent tao rizareo.

Le Blog de Mose NjoMose Njo